Oglądając, słuchając, czytając – na co zwracamy uwagę?

O wpływie komunikacji niewerbalnej na to, ile zapamiętujemy z przekazów, na przykładzie orędzia noworocznego

Abstrakt

Cel: artykuł dotyczy nierozłączności komunikacji werbalnej i niewerbalnej w przekazach medialnych, szczególnie telewizyjnych. Odbiorcy czerpią informacje z przekazów medialnych na podstawie tego, co widzą i słyszą w połączeniu z treścią, jaka do nich dociera. Ich uwaga jest więc podzielona na śledzenie różnych kanałów komunikacyjnych, a to oznacza, że część informacji może zostać pominięta. Aby sprawdzić, ile informacji może pozostać niezauważonych, zostało wykonane specjalne badanie. Metody badań: do badania wykorzystano nagranie jednego z orędzi noworocznych Prezydenta RP, a więc przekazu należącego do specyficznego gatunku mowy. Badanie polegało na rozwarstwieniu przekazu, a następnie sprawdzeniu, ile informacji jest zauważanych, gdy uwaga odbiorcy skierowana jest tylko na jeden kanał komunikacyjny: (1) na kanał wizualny, bez dźwięku; (2) na kanał audialny – bez obrazu; (3) na sam tekst orędzia. Badanie zostało przeprowadzone z zastosowaniem zogniskowanego wywiadu grupowego, metody często wykorzystywanej w celu uzyskania opinii względem danej kwestii. Wyniki nie stanowią zaskoczenia – okazuje się, że czerpanie informacji z kilku kanałów równocześnie dostarcza wielu informacji, jednakże dopiero rozwarstwienie kanałów pokazuje, ile nowych informacji dociera do odbiorcy, gdy jego uwaga skierowana jest na każdy z nich oddzielnie. Oryginalność/wartość poznawcza: badanie potwierdza intuicyjne przekonanie o zachowaniu uważności w odbiorze wszelkich treści medialnych. Ponieważ publiczne wystąpienia są częstą praktyką polityków czy ekspertów, należy być skupionym, by nie ulec fałszywym informacjom, czemu może sprzyjać tzw. szum informacyjny. Badanie służy również wykazaniu dużego znaczenia retorycznej zasady decorum dla tworzenia przekazów medialnych.