Infografika w komunikacji medycznej i naukowej w pandemii COVID-19

Abstrakt

Pandemia COVID-19 jako naukowe i społeczne wyzwanie XXI wieku od samego początku była przedmiotem badań i analiz. W obszarze zainteresowania badaczy znalazły się także infografiki – wizualne prezentacje przekazywanej społeczeństwom informacji na temat zagrożeń wywoływanych nowym patogenem. Metoda: artykuł zawiera przegląd piśmiennictwa dotyczącego wykorzystywania infografiki w czasie pandemii, wyszukanego w naukowych bazach danych w czerwcu, lipcu i październiku 2021 r. i uzupełnionego na zasadzie kuli śnieżnej o literaturę referencyjną załączoną do wyszukanych publikacji. Uwzględniono także materiały z sieci, głównie autorstwa dziennikarzy danych. Celem przeglądu było (1) zidentyfikowanie kierunków i aspektów badań dotyczących stosowania infografiki w pandemii, (2) określenie wad i zalet jej wykorzystywania, dostrzeganych zarówno przez uczonych, jak i przez dziennikarzy danych, oraz ujawnienie trudności, jakie mają ci ostatni, dokonując wizualizacji danych, a także (3) ustalenie, czy dotychczasowa wiedza na temat stosowania infografik, zwłaszcza w ochronie zdrowia, znalazła potwierdzenie we wnioskach z badań. Wyniki i wnioski: z przeglądu piśmiennictwa poświęconego zastosowaniom infografik w pandemii wynika, że są one ważnym narzędziem wyjaśniającym, unaoczniającym treści werbalne, wzmacniającym ich zapamiętywanie. Pierwsze badania podjęte w pandemii dotyczyły skuteczności infografik jako nośnika zaleceń WHO i wykazały, że infografiki w znaczącym stopniu wpływały na zrozumienie tych zaleceń, choć nie obniżały poziomu lęku badanych. Badacze wskazywali także na konieczność poszukiwania nowych form i sposobów komunikowania wiedzy, jej wyjaśniania i upraszczania oraz sygnalizowania niepewności, przede wszystkim w formie infografik. Szczególna odpowiedzialność za komunikowanie danych w pandemii ciążyła na dziennikarzach – w obliczu niepewności nauki, kruchości nastrojów społecznych oraz manipulowania danymi przez polityków. Wartość poznawcza: artykuł pokazuje przydatność infografik jako narzędzia komunikowania nie tylko w sytuacjach kryzysowych, ale także w nauce, wskazując nowe obszary multidyscyplinarnej eksploracji naukowej wyłaniające się z badań nad infografikami (rozumienie ich przekazu, wpływ na zachowania ludzi). Szczególne wnioski z pandemii wynikają też dla dziennikarzy danych, poszukujących w środowisku big data nowych form przekazu informacji – skutecznych, wiarygodnych i zgodnych z etyką dziennikarską.