Koncepcje Marii Wojtak w analizie medialnych przekazów audiowizualnych
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2023.1.733Słowa kluczowe:
gatunek w formie kolekcji, genologia medialna, kolekcja gatunków, Maria Wojtak, wzorzec gatunkowyAbstrakt
Celem artykułu jest ukazanie możliwości aplikacyjnych tkwiących w koncepcjach genologicznych Marii Wojtak. Praktyczny wymiar teorii lubelskiej Badaczki zostanie zaprezentowany na przykładzie przekazów audiowizualnych: seriali, magazynów telewizyjnych, (wideo)blogów sportowych i transmisji sportowej. Metodologia: W zaprezentowanych w artykule wynikach badań zostaną uwzględnione trzy istotne dla koncepcji M. Wojtak pojęcia: wzorca gatunkowego (w odniesieniu do analizy seriali) wraz z czteropoziomową analizą jego cech, na którą składają się aspekty strukturalny, poznawczy, pragmatyczny i stylistyczny, gatunku w formie kolekcji (w odniesieniu do analizy magazynu telewizyjnego i (wideo)blogu), kolekcji gatunków (w odniesieniu do analizy telewizyjnej transmisji sportowej). Wyniki i wnioski: Swoje koncepcje genologiczne M. Wojtak wypracowała głównie na podstawie analizy gatunków prasowych, jednak z powodzeniem – jak pokazują badania, których wyniki prezentujemy w artykule – można je zastosować do analizy najbardziej złożonych audiowizualnych przekazów, także takich, których i gatunkowość, i tekstowość są dyskusyjne. Wartość poznawcza: Koncepcje M. Wojtak prowokują do rozważań o płynności form współczesnej komunikacji medialnej (transmedialnej), ich otwartości, braku wyraźnych granic, co wynika z istoty komunikacji sieciowej, jej hipertekstowości, interaktywności, w sieci bowiem bycie tekstem in statu nascendi staje się jego cechą konstytutywną.
Bibliografia
Akram, S. (2017). Blog – gatunek w formie kolekcji czy kolekcja gatunków? Acta Humana, 8, 61–72. DOI: https://doi.org/10.17951/ah.2017.8.61
Bogunia-Borowska, M. (2012). Fenomen telewizji. Interpretacje socjologiczne i kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Czermińska, M. (2003). „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej. Teksty Drugie, 2–3, s. 11–27.
Dubisz, S. (Red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dukaj, J. (2012). Serial zamiast powieści. Pobrane 8 marca 2023 z https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/7568925/Serial-zamiast-powiesci
Dunin-Dudkowska, A. (2018). Serialowy dramat polityczny jako gatunek wypowiedzi (na przykładzie „House of Cards” i „Designated Survivor”). W D. Kępa-Figura & I. Hofman (Red.), Współczesne media. Problemy i metody badań nad mediami (T. II, s. 237–246). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Dunin-Dudkowska, A. (2020). Recenzja monografii Marii Wojtak „Wprowadzenie do genologii”. Poradnik Językowy, 4, 107–112. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.4.9
Dunin-Dudkowska, A. (2021). Reminiscencja powieści wiktoriańskiej w angielskim serialu telewizyjnym Downton Abbey. W A. Dunin-Dudkowska, D. Piechota, & A. Trześniewska-Nowak (Red.). Reaktywacje dziewiętnastowieczności (s. 25–36). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Dunin-Dudkowska, A. (2022). Żona idealna – serialowy dramat prawniczy jako gatunek wypowiedzi. W D. Piechota & A. Trześniewska-Nowak (Red.). Powieści realistycznej życie po życiu (s. 121–141). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Genette, G. (1972). Discours du récit. Essai de méthode. Paris: Seuil.
Grochala, B. (2015). Telewizyjna transmisja sportowa jako kolekcja gatunków. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 5: Gatunek a granice (s. 347–355). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Grochala, B. (2016). Telewizyjna transmisja sportowa w ujęciu genologii lingwistycznej (na materiale meczów piłki nożnej). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Gruszczyk, T. (2015). Czytanie filmu – oglądanie literatury: propozycje interpretacji do spotkań edukacyjnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Grześkiewicz, E. (2016). Modlitwa indywidualna w analizie genologicznej. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Hernas, Cz. (1999). O dawnym liście ludowym. W J. Adamowski & S. Niebrzegowska (Red.), W zwierciadle języka i kultury (s. 121–128). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jarosz, B. (2018a). Multimodalność relacji sportowej „na żywo” jako determinanta procesów nadawczo-odbiorczych. Analiza kontrastywna odmiany telewizyjnej i internetowej. W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Media multimodalne. Tom 2: Multimodalność mediów elektronicznych (s. 33–50). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jarosz, B. (2018b). O telewizyjnej transmisji sportowej (genologicznie). Zeszyty Prasoznawcze, 3(235), 580–588.
Kacperska, B. (w druku). Formy dialogowe w polskich wideoblogach sportowych. Praca doktorska przygotowana na Uniwersytecie Łódzkim w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii.
Kaniewska, B. (1998). Powieść czy tekst „meta”. W A. Izdebska & D. Szajnert (Red.), Postmodernizm po polsku (s. 69–86). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kochmańska, W. (2016). Telewizyjna relacja meczów siatkówki i jej konstytutywne cechy – przyczynek do opisu gatunku (na materiale transmisji przez Telewizję Polsat Spółka z o.o.). W I. Hofman & D. Kępa-Figura (Red.), Współczesne media. Gatunki w mediach. Tom 2: Gatunki w mediach elektronicznych (s. 163–180). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Krajewski, M. (2005). Kultury kultury popularnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Loewe, I. (2014). Sport w mediasferze z perspektywy lingwisty. Postscriptum Polonistyczne, 2(14), 71–91.
Loewe, I. (2018). Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Loewe, I. (2020). Sport, medium dyskurs telewizyjny. Mediolingwistyczne rozważania o wpływie. Zeszyty Prasoznawcze, 2(242), 31–46. DOI: 10.4467/22996362PZ.20.011.11901. DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.20.011.11901
Markiewicz, H. (1994). Narrator i autor w światowej teorii literatury. Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, 85(4), 225–235.
Seriale. Przewodnik Krytyki Politycznej. (2011). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Simpson, P. (1993). Language, Ideology and Point of View. London: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203312612
Skowronek, B. (2011). Film w przestrzeni kultury audiowizualnej. Studia. Szkice. Interpretacje. Kraków: Lexis.
Skowronek, B. (2020). Język w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Skwarczyńska, S. (1965). Wstęp do nauki o literaturze. T. III. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Skwarczyńska, S. (1975). Pomiędzy historią a teorią literatury. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Sławiński, J. (Red.). (1998). Słownik terminów literackich. Wrocław – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
Szczepanek, A., Wojciechowska, S., & Buśko, P. (Red.). (2014). Czas seriali. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Szkudlarek‑Śmiechowicz, E. (2015). Magazyn telewizyjny jako gatunek w formie kolekcji. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 5: Gatunek a granice (s. 393–403). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Szkudlarek-Śmiechowicz, E. (2022). Telewizja: polityka i rozrywka. O współczesnych dyskursach telewizyjnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tyc, E. (2018). Kawa czy herbata? Pierwszy telewizyjny program śniadaniowy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wawer, M. (2021). Programowanie w telewizji linearnej i nielinearnej. Jak zmienia się rola ramówki? W W. Świerczyńska-Głownia, A. Hess, & M. Nowina Konopka (Red.), Komunikowanie w procesie zmian (s. 209–231). Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wojtak, M. (1999). Wyznaczniki gatunku wypowiedzi na przykładzie tekstów modlitewnych. Stylistyka, VIII, 105–117.
Wojtak, M. (2004). Gatunki prasowe. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Wojtak, M. (2006). Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, XV, 143–152.
Wojtak, M. (2011). Osobliwe byty gatunkowe i tekstowe w ich uwikłaniach komunikacyjnych. W D. Ostaszewska & J. Przyklenk (Red.), Gatunki mowy i ich ewolucja. Tom 4: Gatunek a komunikacja społeczna (s. 44–56). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wojtak, M. (2014). O gatunkach wypowiedzi i ich prasowych konkretyzacjach. Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, 1(8), 95–105.
Wojtak, M. (2019). Wprowadzenie do genologii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Wolny-Zmorzyński, K., & Kaliszewski, A. (2006). Podstawowe pojęcia oraz problemy dotyczące rodzajów i gatunków dziennikarskich. W K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, & W. Furman (Red.), Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język (s. 13–36). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Żmigrodzki, P. (Red.). (b.d.). Wielki słownik języka polskiego. Pobrane 15 stycznia 2023 z www.wsjp.pl
Żmudzki, J. (1990). Dynamika tekstu a jego struktura. W T. Dobrzyńska (Red.), Tekst w kontekście (s. 145–154). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Dunin-Dudkowska, Beata Grochala, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Publikacje na łamach „Studiów Medioznawczych” ukazują się na zasadach odpowiadających licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC 4.0).
