Propaganda wizualna – media, mechanizmy i wybrane techniki wpływu
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2023.3.758Słowa kluczowe:
perswazja wizualna, propaganda, wpływ społeczny, plakat, wojna rosyjsko-ukraińskaAbstrakt
Celem artykułu, mieszczącego się w obrębie dziedziny komunikacji społecznej i mediów, jest analiza atrakcyjności socjotechnicznej propagandy wizualnej. We wstępie teoretycznym podjęto próbę zdefiniowania pojęcia propagandy wizualnej, opierając się na przeglądzie historycznych definicji propagandy i akcentując przekaz wizualny w ramach tej intencjonalnej perswazyjnej formy komunikacji. Następnie w ramach analiz medioznawczych wskazano współczesne statyczne i dynamiczne typy wizualnych przekazów propagandowych z podziałem na media i w perspektywie determinizmu technologicznego. W dalszej części opracowania postawiono dwa pytania badawcze: 1) jakie są podstawowe mechanizmy wpływu propagandowego na percepcję, emocje i zachowania odbiorców w odniesieniu do kanałów wizualnych; 2) jakie są mechanizmy wpływu w przypadku jednego typu medium, jakim jest plakat propagandowy? Metody badawcze wykorzystane w pracy to przegląd literatury oraz analiza zawartości plakatów propagandowych reprodukowanych w prasie internetowej. Materiałem badawczym były plakaty dotyczące agresji Rosji na Ukrainę, publikowane przez polską prasę opinii w wersji online niedługo po wybuchu wojny w lutym 2022 r. Analiza prowadzona była wedle zaplanowanego, racjonalnego schematu, zaś tematyka badania podlegała, przed przystąpieniem do analizy zawartości, naukowemu oglądowi według literatury przedmiotu oraz zaproponowanej definicji. Plakaty zostały uszeregowane według orientacji perswazyjnych wraz ze wskazaniem opisanych w części teoretycznej technik wpływu propagandy wizualnej. Uzyskane wyniki opisują cechy charakterystyczne statycznych, wizualnych przekazów propagandowych.
Bibliografia
Aiello, G., & Parry, K. (2020). Visual Communication. Understanding Images in Media Culture. London: SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781529721522
Baele, S. J., Boyd, K. A., & Coan, T. G. (2020). Lethal Images: Analyzing Extremist Visual Propaganda from ISIS and Beyond. Journal of Global Security Studies, 5(4), 634–657. https://doi.org/10.1093/jogss/ogz058 DOI: https://doi.org/10.1093/jogss/ogz058
Bernays, E. (2020). Propaganda. Wrocław: Wektory.
Bolt, N. (2012). The Violent Image: Insurgent Propaganda and the New Revolutionaries. Columbia University Press.
Chmielecki, K. (2018). Widzenie przez kulturę. Wprowadzenie do teorii kultury wizualnej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Cialdini, R. (2001). Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dayan, D., & Katz, E. (2008). Wydarzenia medialne. Historia transmitowana na żywo. Warszawa: Muza.
Dereszyński, P. (2022). Wojna na Ukrainie. Inwazja Rosji na Ukrainę widziana oczami grafików. Zobacz najlepsze plakaty wojenne [GALERIA]. i.pl. Pobrane 7 października 2022 z https://i.pl/wojna-naukrainie-inwazja-rosji-na-ukraine-widziana-oczami-grafikow-zobacz-najlepsze-plakaty-wojennegaleria/gh/c1-16290941
Doliński, D., & Grzyb, T. (2022). Sto technik wpływu społecznego. Sopot: Smak Słowa.
Ferenc, T., Dymarczyk, W., & Chomczyński, P. (2011). Wstęp: plakat jako narzędzie propagandy wojennej. W T. Ferenc, W. Dymarczyk & P. Chomczyński (Red.), Socjologia wizualna w praktyce. Plakat jako narzędzie propagandy wojennej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-616-1.02
Fletcher, R., & Jenkins, J. (2019). Polarisation and the news media in Europe. Reuters Institute Report for European Parliament. Brussels: European Parliament.
Francuz, P. (2013). Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Habrajska, G. (2020). Perswazja i manipulacja w komunikacji. Wybrane zagadnienia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Hobbs, R. (2020). Mind Over Media: Propaganda Education for a Digital Age. New York: Norton Professional Books.
Hobbs, R. (2021). Media Literacy in Action. New York – London: Rowman & Littlefield.
Klepka, R., & Idzik, J. (2019). O analizie zawartości, czyli jak badać medialne obrazy świata? W R. Klepka & J. Idzik (Red.), Medialne obrazy świata: Polityka i bezpieczeństwo w relacjach medialnych (T. 2). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Kukiełko-Rogozińska, K. (2014). Miedzy nauką a sztuką. Teoria i praktyka artystyczna w ujęciu Marshalla McLuhana. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Łukasiuk, M. (2014). PR NGOSów. Komunikacja strategiczna organizacji pozarządowych. Warszawa: Wydawnictwo Lub Lupa.
McQuail, D. (2007). Teorie komunikacji masowej. Warszawa: PWN.
Mind Over Media. (n.d.). Retrieved on April 30, 2021, from https://propaganda.mediaeducationlab.com/learn
Mirzoeff, N. (2016). Jak zobaczyć świat. Kraków: Karakter.
Młodkowski, J. (2015). Psychologiczne aspekty obrazowej reprezentacji obiektu. W K. Chmielecki & B. Lisowska (Red.), Teoria obrazu w naukach humanistycznych. Łódź: Wydawnictwo AHE.
Mrozowski, M. (2020). Przenikanie mediów. Ewolucja mediów a przemiany ładu społecznego. Warszawa: PWN.
Petty, R. E., & Cacioppo, J. T. (1981). Attitudes and Persuasion: Classic and Contemporary Approaches. Iowa: Routledge.
Rochowicz, P. (2022). Jak Ukraina walczy z Rosją plakatami. Rzeczpospolita. Pobrane 30 sierpnia 2022 z https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36002461-jak-ukraina-walczy-z-rosja-plakatami
Sartori, G. (2009). Homo videns: telewizja i post-myślenie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Seo, H. (2020). Visual Propaganda and Social Media. In P. Baines, N. O’Shaughnessy, & N. Snow (Eds.), Handbook of Propaganda (pp. 126–137). London: SAGE. DOI: https://doi.org/10.4135/9781526477170.n9
Smith, B. L., & Lasswell, H. (2015). Propaganda, Communication and Public Opinion. Princeton: Princeton University Press.
Spencer, S. (2013). Visual research methods in the social science. London – New York: Routledge.
Szcześniak, M. (2017). Formuły protestu, narzędzia protestu. Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej, 17, 1–8. https://doi.org/10.36854/widok/2017.17.629 DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2017.17.629
Sztompka, P. (2012). Wyobraźnia wizualna i socjologia. W M. S. P. Bogunia-Borowska (Red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej (s. 11–43). Kraków: Znak.
Welsch, D. (2013). Propaganda: Power and Persuasion. London: British Library.
Winkler, C. K., & Dauber, C. E. (2014). Visual Propaganda and Extremism in the Online Environment. Carlisle, PA: US Army War College.
Zwoliński, A. (2004). Obraz w relacjach społecznych. Kraków: WAM.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Alicja Waszkiewicz-Raviv
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Publikacje na łamach „Studiów Medioznawczych” ukazują się na zasadach odpowiadających licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC 4.0).
