Komunikowanie instytucjonalne Kościoła katolickiego – kilka uwag w kontekście teorii figuracji komunikacyjnych
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2024.1.769Słowa kluczowe:
figuracje komunikacyjne, komunikowanie instytucjonalne, Kościół katolicki, media katolickieAbstrakt
Cel: w artykule wykazano użyteczność teorii figuracji komunikacyjnych w lepszym rozumieniu i analizie procesów komunikowania instytucjonalnego Kościoła katolickiego. Metodologia: w badaniach posłużono się metodą analizy, metodą krytyki piśmiennictwa i metodą przeglądu literatury. Jako narzędzie analizy wykorzystano koncepcję figuracji komunikacyjnych, odnosząc się do następujących właściwości figuracji: form komunikacyjnych (communicative forms), całości medialnych (media ensemble), konstelacji aktorów (constellation of actors) oraz tematycznego ramowania (thematic framing). Wnioski: koncepcja figuracji może stanowić ważny zbiór zasad właściwej polityki komunikacyjnej Kościoła, jak również podstawę do wypracowania kwestionariusza oceny stopnia saturacji medialnej. Kościół katolicki w instytucjonalny sposób wypełnia przestrzeń medialną oficjalnymi komunikatami oraz przekazem w mediach katolickich. Działalność eklezjalna w tym obszarze może stać się istotnym elementem sfery publicznej w wymiarze kulturowym i społeczno-politycznym. Oryginalność poznawcza: artykuł zwiększa wiedzę w obszarze badań nad procesami komunikowania instytucjonalnego Kościoła. W publikacji uwzględniono myśl badawczą m.in. takich przedstawicieli nauk społecznych jak A. Hepp, N. Elias, J. Mariański, J.M. La Porte, E. Fuster.
Bibliografia
Baniak, J. (2022). Zaufanie i nieufność dorosłych katolików do Kościoła instytucjonalnego w Polsce. Na podstawie wyników badań socjologicznych z przełomu XX i XXI wieku. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 29, 223–248. https://doi.org/10.18276/SKK.2022.29-12 DOI: https://doi.org/10.18276/skk.2022.29-12
Bolin, G., & Hepp, A. (2017). The complexities of mediatization: Charting the road ahead. In O. Driessens, G. Bolin, A. Hepp, & S. Hjarvard (Eds.), Dynamics of mediatization: Institutional change and everyday transformations in a digital age (pp. 315–331). Cham: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-319-62983-4_15 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-62983-4_15
Borkowski, T. (2018). Zarys modelu teoretycznego procesów sekularyzacji w Kościele Katolickim. Horyzonty Polityki, 9(27), 63–77. https://doi.org/10.17399/HP.2018.092704
Borowik, I., & Koralewska, I. (2018). Religia w dyskursie o aborcji w Polsce: analiza dokumentów Episkopatu Kościoła rzymskokatolickiego i wybranych tygodników opinii. Przegląd Religioznawczy, 2(268), 199–220.
Carroggio, M. (2021). Church communication in the face of vulnerability: a theoretical framework and practical application for information management in cases of the abuse of minors. Church, Communication and Culture, 6(1), 58–79. https://doi.org/10.1080/23753234.2021.1880950 DOI: https://doi.org/10.1080/23753234.2021.1880950
Chrostowski, M. (2023). “Unholy Alliance”: Identification and prevention of ideological and religious frames between right-wing populism and christianity in Poland. Zeitschrift für Religion, Gesellschaft und Politik, 1–28. https://doi.org/10.1007/s41682-023-00146-3 DOI: https://doi.org/10.1007/s41682-023-00146-3
Danaan, G. N. (2016). Mass media and Christian evangelisation in the digital age: Towards sustaining ‘mission’ in the Catholic Archdiocese of Jos. Journal of Arts and Humanities, 5(7), 61–73. https://doi.org/10.18533/journal.v5i7.954 DOI: https://doi.org/10.18533/journal.v5i7.954
Dłuska, K. (2018). Kościół – aktor w przestrzeni publicznej i sferze politycznej. Nurt SVD, 144(2), 199–214.
Domaszk, A. (2013). Środki komunikacji społecznej w nauczaniu Kościoła i misji ewangelizacyjnej. Seminare. Poszukiwania naukowe, 34(2), 81–95. DOI: https://doi.org/10.21852/sem.2013.34.05
Donnelly, S., & Inglis, T. (2010). The media and the Catholic Church in Ireland: Reporting clerical child sex abuse. Journal of Contemporary Religion, 25(1), 1–19. https://doi.org/10.1080/13537900903416788 DOI: https://doi.org/10.1080/13537900903416788
Dylus, A. (2018). Z troską o Kościele (ludowym) i o Polsce z nim związanej. Chrześcijaństwo–Świat–Polityka, 22, 131–140. https://doi.org/10.21697/csp.2018.22.1.08 DOI: https://doi.org/10.21697/csp.2018.22.1.08
Elias, N. (1987). On human beings and their emotions: a process-sociological essay. Theory, Culture & Society, 4(2–3), 339–361. DOI: https://doi.org/10.1177/026327687004002008
Elias, N. (1994). The Civilizing Process (Vol. 1). Oxford: Basil Blackwell.
Elias, N. (2001). Society of Individuals. New York: Bloomsbury Publishing USA.
Elias, N. (2021). The Retreat of Sociologists into the Present. In V. Meja, D. Misgeld, & N. Stehr (Eds.), Modern German Sociology (pp. 150–172). London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429355301-9 DOI: https://doi.org/10.4324/9780429355301-9
Entman, R. M. (2007). Framing bias: Media in the distribution of power. Journal of Communication, 57(1), 163–173. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2006.00336.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2006.00336.x
Evolvi, G. (2018). Blogging my religion: Secular, Muslim, and Catholic media spaces in Europe. New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203710067
Fazio, M. (2015). Fundamentos da Cultura Contemporânea. Lisboa: Editora Moinho Velho.
Fazio, M. (2019). Transformar el mundo desde dentro (Vol. 895). Madrid: Palabra.
Firlit, E. (2018). Od badań socjograficznych do analiz socjologicznych. Orientacje teoretyczno-metodologiczne badań naukowych ZSR i ISKK SAC pod kierownictwem Witolda Zdaniewicza. Przegląd Religioznawczy – The Religious Studies Review, 2(268), 221–235.
Fuster, E. (2021). Communicating the Church. Church, Communication and Culture, 6(1), 1–3. https://doi.org/10.1080/23753234.2021.1886592 DOI: https://doi.org/10.1080/23753234.2021.1886592
Guzek, D. (2016). Media katolickie w polskim systemie medialnym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Guzik, P. (2020). An unfinished story of conversion: clerical sexual abuse in Poland: A communications case study on betrayal, healing and trust recovery. Church, Communication and Culture, 5(3), 417–455. https://doi.org/10.1080/23753234.2020.1827963 DOI: https://doi.org/10.1080/23753234.2020.1827963
Hasebrink, U., & Hepp, A. (2017). How to research cross-media practices? Investigating media repertoires and media ensembles. Convergence, 23(4), 362–377. https://doi.org/10.1177/1354856517700384 DOI: https://doi.org/10.1177/1354856517700384
Hepp, A. (2013). The communicative figurations of mediatized worlds: Mediatization research in times of the ‘mediation of everything’. European Journal of Communication, 28(6), 615–629. https://doi.org/10.1177/0267323113501148 DOI: https://doi.org/10.1177/0267323113501148
Hepp, A., & Hasebrink, U. (2014). Human interaction and communicative figurations: The transformation of mediatized cultures and societies. In K. Lundby (Ed.), Mediatization of Communication (pp. 249–272). Berlin – New York: De Gruyter Mouton. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110272215.249
Jeliński, E. (2022). O genezie statusu społeczno-politycznego Kościoła katolickiego jako instytucji (w Polsce) – próba spojrzenia historyczno-doktrynalnego. Przegląd Religioznawczy – The Religious Studies Review, 1(283), 153–164. https://doi.org/10.34813/ptr1.2022.11
Jurczyk, B. (2016). Bezdroża ekologii – chrześcijańska krytyka współczesnych nurtów ekologii. Teologia i Moralność, 11.1(19), 17–28. DOI: https://doi.org/10.14746/tim.2016.19.1.2
Kleczka, K. (2019). Papież Franciszek i jego wrogowie. Znak, 774, 52–59.
Kopecka-Piech, K. (2015). Wymiary i skutki saturacji medialnej w przestrzeniach otwartych i zamkniętych na przykładzie analiz centrum handlowego Sky Tower i projektu P.I.W.O. Studia Medioznawcze, 63(4), 51–63. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2015.63.509 DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2015.63.509
Kopecka-Piech, K. (2019). Mediatization of physical activity: Media saturation and technologies. Lanham: Rowman & Littlefield.
van Krieken, R. (2017). Norbert Elias and figurational sociology. In B. S. Turner, C. Kyung-Sup, C. F. Epstein, P. Kivisto, W. Outhwaite, & J. M. Ryan (Eds.), Encyclopedia of Social Theory (Vol. IV, pp. 1644–1647). Oxford: The Wiley-Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118430873.est0266
Krzemiński, I. (2017). Radio Maryja and Fr. Rydzyk as a Creator of the National-Catholic Ideology. In S. Ramet & I. Borowik (Eds.), Religion, Politics, and Values in Poland (pp. 85–112). New York: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/978-1-137-43751-8_5 DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-43751-8_5
Kusz, E. (2015). Kultura klerykalna a pedofilia. Więź, 58(659), 141–151.
La Porte, J. M. (2002). Comunicazione istituzionale. In F. Lever, P. Rivoltella, & A. Zanacchi (Red.), La comunicazione. Il dizionario di scienze e tecniche. Roma: Elledici, Editrice Las, Rai Eri. https://www.lacomunicazione.it/voce/comunicazione-istituzionale
La Porte, J. M. (2005). Potencialidad creativa de la comunicación interna en el tercer sector. Palabra Clave, 12, 131–165.
La Porte, J. M. (2009). Comunicazione istituzionale. In J. M. La Porte (Red.), Introduzione alla Comunicazione Istituzionale della Chiesa (p. 209–236). Roma: Edizioni Santa Croce.
La Porte, J. M. (2012). La voce della Chiesa nei dibattiti pubblici: una proposta strategica. In J. M. La Porte & B. Mastroianni (Red.), Comunicazione della Chiesa Identità e dialogo. Atti del 7. Seminario professionale sugli uffici comunicazione della Chiesa (p. 13–31). Rieti: Edizioni Sabinae.
Leśniczak, R. (2016). The communicative role of the Catholic Church in Poland in the 2015 presidential election and its perception by the public. Church, Communication and Culture, 1(1), 268–285. https://doi.org/10.1080/23753234.2016.1234123 DOI: https://doi.org/10.1080/23753234.2016.1234123
Leśniczak, R. (2019). Mediatyzacja komunikacji instytucjonalnej Kościoła katolickiego. Refleksje na marginesie kryzysu migracyjnego. Studia Medioznawcze, 20(3), 237–246. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2019.2.105 DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2019.2.105
Leśniczak, R. (2020). Komunikowanie polskich biskupów w kontekście kryzysu pedofilii. W trosce o zasady skutecznej komunikacji. Kultura – Media – Teologia, 42, 53–73. https://doi.org/10.21697/kmt.42.4 DOI: https://doi.org/10.21697/kmt.42.4
Leśniczak, R. (2023). Debata o Wołyniu w komunikowaniu instytucjonalnym Kościoła katolickiego w Polsce (2016–2023). W R. Leśniczak & K. Stępniak (Red.), Kryzys w przekazach medialnych (s. 101–122). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Loyal, S. (2004). Elias on class and stratification. In S. Loyal & S. Quilley (Eds.), The Sociology of Norbert Elias (pp. 122–141). Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511488832.007 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511488832.007
Mariański, J. (2017). Sekularyzacja jako megatrend społeczno-kulturowy. Relacje Międzykulturowe – Intercultural Relations, 1(1), 231–257. https://doi.org/10.12797/RM.01.2017.01.12 DOI: https://doi.org/10.12797/RM.01.2017.01.12
Mariański, J. (2021a). Scenariusze przemian religijności i Kościoła katolickiego w społeczeństwie polskim. Studium diagnostyczno-prognostyczne. Lublin: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie.
Mariański, J. (2021b). Sekularyzacja i indywidualizacja jako kontekst przemian rodziny polskiej. Pedagogika. Studia i Rozprawy, 30, 9–31. https://doi.org/10.16926/p.2021.30.01 DOI: https://doi.org/10.16926/p.2021.30.01
Martini, M. (2022). The Catholic Church and the Media: A Text Mining Analysis of Vatican Documents from 1967 to 2020. Journal of Media and Religion, 21(3), 155–173. https://doi.org/10.1080/15348423.2022.2095808 DOI: https://doi.org/10.1080/15348423.2022.2095808
Napieralski, J. (2010). Mediatyzacja polityki. Konieczność, zagrożenie czy alternatywa? Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM, 2, 23–34. DOI: https://doi.org/10.14746/r.2010.2.02
Nosowski, Z. (2020). Jest źle. O kryzysach naszego Kościoła. Więź, 63(681), 81–94.
Nowak-Teter, E. (2018). Temporalny wymiar mediatyzacji, czyli co media robią z naszym czasem. Zeszyty Prasoznawcze, 3(235), 513–528. https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.031.10133 DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.031.10133
Olędzki, J. (2006). Public relations w komunikacji społecznej. W D. Tworzydło & J. Olędzki (Red.), Public Relations. Znaczenie społeczne i kierunki rozwoju (s. 17–48). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Padula, M. (2007). La comunicazione istituzionale della Chiesa Cattolica. Rivista italiana di comunicazione pubblica, 33, 47–57.
Pastwa, R. J. (2018). Mediatyzacja instytucji Kościoła i strategia personalizacji w kontekście zjawiska prywatyzacji wizerunku księdza na Facebooku. Biuletyn Edukacji Medialnej, 2, 82–97.
Pastwa, R. J. (2020). Komunikowanie religijne na przykładzie Kościoła katolickiego w Polsce z uwzględnieniem kontekstu pandemii koronawirusa. Kultura – Media – Teologia, 41, 38–60. https://doi.org/10.21697/kmt.41.2 DOI: https://doi.org/10.21697/kmt.41.2
Pethe, A. (2018). Wizualny aspekt przekazu treści religijnych w polskiej prasie katolickiej. Od teorii do praktyki (na przykładzie „Gościa Niedzielnego” i „Tygodnika Powszechnego”). Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 61(1), 297–318. https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.1.297-318 DOI: https://doi.org/10.31743/zn.2018.61.1.297-318
Piskozub, P. (2015). Wizja Kościoła w ujęciu papieża Franciszka i polskiego Episkopatu. Wybrane problemy. W A. Kusztal & S. Czapnik (Red.), Religia i Kościoły w polskiej przestrzeni publicznej (s. 121–143). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Pokorna-Ignatowicz, K. (2003). Antyunijne imperium ojca Rydzyka. Od Radia Maryja do Telewizji Trwam. Studia Medioznawcze, 5(15), 191–208.
Pokorna-Ignatowicz, K. (2007). Media katolickie w III RP i ich wkład w budowę polskiej demokracji. W L. Pokrzycka & W. Mich (Red.), Media a demokracja (s. 119–130). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Predoti, R. (2021). Ambiente digitale e possibilità di luogo fraterno. La fraternità vissuta nei new social media. Miscellanea Francescana, 1/2(121), 66–83.
Przybysz, M. (2011). Wpływ kultury organizacji na proces komunikacji z otoczeniem w odniesieniu do instytucji Kościoła rzymskokatolickiego. Teologia Praktyczna, 12, 139–148. DOI: https://doi.org/10.14746/tp.2011.12.09
Przybysz, M. (2015). Nowe życie w Chrystusie w nowej ewangelizacji w mediach. Wrocławski Przegląd Teologiczny, 23(2), 311–328.
Przybysz, M. (2018). Kościół w social media. Komunikacja instytucji eklezjalnych w mediach społecznościowych w perspektywie medioznawczej i teologicznej. Kultura – Media – Teologia, 35(4), 140–160. https://doi.org/10.21697/kmt.35.9 DOI: https://doi.org/10.21697/kmt.35.9
Roberson, J. (2022). Catholicism, Polish Victimhood, and Nationalist Histories in Partitioned and Contemporary Poland. In C. Schapkow & F. Jacob (Eds.), Nationalism and Populism. Expressions of Fear or Political Strategies? (pp. 235–252). Berlin – Boston: De Gruyter Oldenbourg. https://doi.org/10.1515/9783110729740-011 DOI: https://doi.org/10.1515/9783110729740-011
Semetko, H. A., & Valkenburg, P. M. (2000). Framing European politics: A content analysis of press and television news. Journal of Communication, 50(2), 93–109. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2000.tb02843.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2000.tb02843.x
Sitarz, M. (2016). Zadania mediów w realizacji misji nauczycielskiej Kościoła w Polsce. Roczniki Nauk Prawnych, 26(2), 155–175. http://dx.doi.org/10.18290/rnp.2016.26.2-8 DOI: https://doi.org/10.18290/rnp.2016.26.2-8
Soukup, P. A. (2017). L’Autorità, i nuovi media e la Chiesa. La Civiltà Cattolica, 168(4007), 441–454.
Strupiechowska, M. (2020). Zmiany polityki publicznej jako efekt paniki moralnej wokół przypadków pedofilii wśród duchownych w Polsce. Studia z Polityki Publicznej, 27(3), 65–82. https://doi.org/10.33119/KSzPP/2020.3.4 DOI: https://doi.org/10.33119/KSzPP/2020.3.4
Suwada, K. (2011). Norbert Elias i socjologia figuracyjna. Kultura i Społeczeństwo, 55(1), 63–80. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.1.4
Tridente, G. (2015). Chiesa e giornalismo: un piccolo vademecum. In C. Meneghetti (Red.), Elementi di teologia della comunicazione. Un percorso tra etica e religione (p. 211–221). Padova: libreriauniversitaria.it edizioni.
Ward, S. J. (2008). Truth and objectivity. In L. Wilkins & C. G. Christians (Eds.), The handbook of mass media ethics (pp. 85–97). New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203893043 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203893043
Wciseł, W. (2016). Kościół a kryzys migracyjny w polskiej przestrzeni medialnej. Biuletyn Edukacji Medialnej, 1, 99–111.
Winiarska-Brodowska, M., Piontek, D., Dzwończyk, J., & Jabłońska, M. (2022). The Law and Justice leader and Prime Minister’s affinity towards the alternative media on Facebook in Poland. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2, 21–42. https://doi.org/10.14746/ssp.2022.2.2 DOI: https://doi.org/10.14746/ssp.2022.2.2
Woźniak, J. P. (2018). Strategie komunikacji marki a przekazywanie charyzmatu rodziny zakonnej. Sympozjum, 34(1), 57–71. https://doi.org/10.4467/25443283SYM.18.003.9684 DOI: https://doi.org/10.4467/25443283SYM.18.003.9684
Woźniakowski, H., Hall, A., Bortnowska, H., Sosnowski, J., Michalski, C., Łętowska, E., & Szostkiewicz, A. (2015). „Znak” pyta: relacje państwo-Kościół A.D. 2015. Znak, 727, 54–65.
Żuk, P., & Żuk, P. (2019). Dangerous Liaisons between the Catholic Church and State: the religious and political alliance of the nationalist right with the conservative Church in Poland. Journal of Contemporary Central and Eastern Europe, 27(2–3), 191–212. https://doi.org/10.1080/25739638.2019.1692519 DOI: https://doi.org/10.1080/25739638.2019.1692519
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Rafał Leśniczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Publikacje na łamach „Studiów Medioznawczych” ukazują się na zasadach odpowiadających licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC 4.0).
