Przestępstwo naruszenia obowiązku uzyskania zgody na publikację informacji – analiza krytyczna
DOI:
https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2024.3.801Słowa kluczowe:
zgoda na publikację, materiał prasowy, przestępstwo prasowe, ochrona prywatności, prawo do informacji, etyka dziennikarskaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie kompleksowej analizy zasad i podstaw odpowiedzialności karnej dziennikarzy za publikowanie informacji bez uzyskania zgody informatorów oraz ocena, czy obecne przepisy prawa prasowego skutecznie chronią prywatność i dobra osobiste informatorów, a jednocześnie nie ograniczają nadmiernie swobody wypowiedzi dziennikarskiej. Wyniki i wnioski: wykazano, że obecnie obowiązujące przepisy są niewystarczające i nieadekwatne do współczesnych wymogów rynku prasowego, a ich nieprecyzyjność może prowadzić do licznych nadużyć w środowisku prasowym. Metodologia: wykorzystano metodę formalno-dogmatyczną, analizując obowiązujące normy prawa prasowego i ich interpretację w literaturze prawniczej oraz orzecznictwie, tak aby zrozumieć ich znaczenie i zastosowanie. Metoda analizy logiczno-językowej została zastosowana do badania struktury i znaczenia języka prawnego, co pozwoliło na identyfikację niejasności i możliwych interpretacji przepisów. Autorka odniosła się także do derywacyjnej koncepcji wykładni prawa, aby wykazać, jak przepisy prawa prasowego mogą być rozumiane i stosowane w praktyce. Dodatkowo uwzględniono metodę hermeneutyczną, interpretując przepisy w ich kontekście historycznym i społecznym, co umożliwiło głębsze zrozumienie intencji prawodawcy. Wartość poznawcza: artykuł ukazuje potrzebę rewizji przepisów prawa prasowego, tak aby lepiej dostosować je do wymogów współczesnego rynku prasowego. Zmiana prawa prasowego powinna być skoncentrowana na poprawie przepisów chroniących prawa informatorów, zapewniając jednocześnie, że ochrona prywatności i dóbr osobistych nie będzie nadmiernie ograniczać swobody wypowiedzi dziennikarskiej.
Bibliografia
Literatura
Barta, J., & Dobosz, I. (1989). Prawo prasowe. Kraków: Wolters Kluwer.
Bychawska-Siniarska, D. (2017). Rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kształtowaniu standardów ochrony wolności słowa w Polsce. Europejski Przegląd Sądowy, 2.
Czarny-Drożdżejko, E. (2013). Karalne rozpowszechnianie informacji fonicznych i wizualnych bez zgody osoby, której dotyczą (art. 49 p.p. w zw. z art. 14 ust. 1 p.p.). W E. Czarny-Drożdżejko (Red.), Przestępstwa prasowe. Warszawa.
Czarny-Drożdżejko, E. (2018). Autoryzacja wypowiedzi w świetle Prawa prasowego. Przegląd Sądowy, 11–12.
Ferenc-Szydełko, E. (2010). Prawo prasowe. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Gałczyński, T. (2015). Zasada volenti non fit iniuria w sytuacji ingerencji prasy w prywatność uprawnionego – wybrane aspekty. Palestra, 1–2.
Jaskulak, D., & Wach, M. (2009). Autoryzacja czy prawo do informacji. Rzeczpospolita, 5.
Karpowicz, A. (1996). Prawo autorskie i prasowe dla dziennikarzy. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.
Kononiuk, T., & Michalski, B. (1998). Problemy prawne zawodu dziennikarskiego. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Serda, J. (1992). Glosa do wyroku SN z 6.12.1990 r., I CR 575/90. Orzecznictwo Sądów Powszechnych, 10, poz. 214.
Sieńczyło-Chlabicz, J. (2004). Prawo do ochrony sfery intymności jednostki. Prokuratura i Prawo, 11.
Sieńczyło-Chlabicz, J. (2006a). Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę. Analiza cywilnoprawna. Kraków: Wolters Kluwer.
Sieńczyło-Chlabicz, J. (2006b). Zgoda uprawnionego na ujawnienie przez prasę okoliczności z życia prywatnego. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, 9.
Sobczak, J. (2008). Art. 14 i art. 14a. W J. Sobczak (Red.), Prawo prasowe. Komentarz. Warszawa.
Sobczak, J. (2022). Wymóg szczególnej staranności w wykonywaniu zawodu dziennikarza. W J. Haberko, J. Grygiel & K. Mularski (Red.), Ius civile vigilantibus scriptum est. Księga jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Sobczak, J. (2023). Co dziennikarz o prawie wiedzieć powinien. Wybrane aspekty. Naukowy Przegląd Dziennikarski, 1(45).
Stróżyk, J., & Baranowska, K. (1989). Wywiady, których nigdzie nie było. Rzeczpospolita, 3.
Syldatk, Ł. (2011). Art. 14. W B. Kosmus & G. Kuczyński (Red.), Prawo prasowe. Komentarz. Warszawa.
Święcka, K. (2011). Okoliczności usprawiedliwiające publikację danych ze sfery prywatności w prawie polskim. Studia Prawnicze, 2.
Taczkowska, J. (2008). Status prawny autoryzacji. Kraków-Warszawa: Wolters Kluwer.
Zaremba, M. (2006). O sprzeczności instytucji autoryzacji z konstytucją. Palestra, 3–4.
Zaremba, M. (2007a). Prawo prasowe. Ujęcie praktyczne. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Zaremba, M. (2007b). Prawo prasowe. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Zaremba, M. (2016). Europejskie i krajowe standardy swobody wypowiedzi na przykładzie „polskich spraw” w Europejskim Trybunale Praw Człowieka. Europejski Przegląd Sądowy, 11.
Zielinko, I. (2009). Tajemnica dziennikarska w prawie prasowym. Prokuratura i Prawo, 7–8.
Orzecznictwo
Wyrok ETPC z 5 lipca 2011 r. w sprawie Bogusław Wizerkaniuk przeciwko Polsce, skarga nr 18990/05, https://etpcz.ms.gov.pl/etpccontent/$N/990000000000001_I_
ETPC_018990_2005_Wy_2011-07-05_001 DOI: https://doi.org/10.1088/1126-6708/2005/05/001
Wyrok ETPC z 5 lipca 2011 r., 18990/05, Wizerkaniuk przeciwko Polsce, LEX nr 846321.
Wyrok SN z 18 stycznia1984 r., I CR 400/83, OSNCP 1984/11, poz. 195.
Wyrok SN z 19 maja 2011 r., I CSK 497/10, LEX nr 936483.
Wyrok SN z 24 stycznia 2008 r., I CSK 341/07, OSNC 2009, nr 3, poz. 45.
Wyrok TK z 29 września 2008 r., SK 52/05, OTK-A 2008, nr 7, poz. 125, zdanie odrębne.
Wyrok SA w Warszawie z 29 kwietnia 2016 r., I ACa 665/15, LEX nr 2122997.
Wyrok SA w Warszawie z 3 kwietnia 1997 r., I ACa 91/98, LEX nr 32440.
Akty prawne
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. z 1984 r. nr 5 poz. 24 – wersja archiwalna).
Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo prasowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 2173).
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2509).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.).
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo prasowe, druk sejmowy nr 1604, VIII kad., s. 5, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1604
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aleksandra Maciocha
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Publikacje na łamach „Studiów Medioznawczych” ukazują się na zasadach odpowiadających licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC 4.0).
