Scientific objective: The concept of ocularcentrism as the dominant ideology acts as a very important role within visual shaping photographic models of vision used by social media and photographic images. The paper focuses on the concept of ocularcentrism as the dominant effect of sight in visual culture, the problems of “ocularcentric discourse,” presented in forms of the “phono-logo-centrism” paradigm, and ocularcentric ways of seeing, or scopic regimes: “Cartesian perspectivalism,” the “Art of Describing,” “baroque vision,” and photographic models of vision that have been discussed in two theoretical contexts: Lev Manovich’s Software Studies and Cultural Analytics methods and Zygmunt Bauman’s consumer society theory that can be understood as the “embodied eye” and the “armed eye” concepts. Research methods: I suggest use of critical methods of Martin Jay’s Visual Studies in the perspective of the history of visuality from the ancient Greek to the philosophical, twentieth-century French thought, undertaking Software Studies and Cultural Analytics methods, in an analysis of the research project of Manovich’s “Phototrails,” as well as Bauman’s consumer society theory in an analysis of the photographic project of Alain Delorme’s “Totems.” Results and conclusions: I hope that exploring theoretical problems of visual culture will allow researchers to open a new field of reciprocal correspondence between the concept of ocularcentrism, photographic models of vision, Software Studies, and Cultural Analytics methods, as well as Bauman’s consumer society theory, based on possibility of coming to conclusions, posing questions, and hypotheses. Cognitive value: The paper is an attempt to make a contribution to the hitherto unexplored research on the concept of ocularcentrism as the dominant effect of sight, subjecting to analysis the research project of Manovich’s “Phototrails,” in the perspective of Software Studies and Cultural Analytics methods within “media visualizations,” as well as the photographic project of Delorme’s “Totems,” in the perspective of Bauman’s consumer society theory, consumerism, consumption, and social exclusion.

Cel: zasadniczym celem badań było sprawdzenie, czy w obrębie serwisów regionalnych jednej grupy medialnej (Agory SA) narracja na temat Ukraińców jest spójna, czy też dostrzec można w niej jakieś odmienności. Metody badań: podstawę metodologiczną stanowiła analiza zawartości, która objęła nagłówki zapowiadające teksty o Ukraińcach w dwóch portalach regionalnych „Gazety Wyborczej” – www.wroclaw.wyborcza.pl oraz www.rzeszow.wyborcza.pl – w latach 2015–2019. Zbadano zarówno aspekty formalne, m.in. długość nagłówków, sposób ich formułowania (relacje między twierdzeniami, pytaniami i wykrzyknieniami), jak i elementy treściowe, m.in. zasadnicze funkcje spełniane przez nagłówki, środki językowe, jakie się w nich pojawiają, oraz występowanie stereotypów. Wyniki i wnioski: uzyskane wyniki wskazują na wielowymiarowy wizerunek Ukraińców kształtowany przez regionalne serwisy „Gazety Wyborczej”. Między serwisami podkarpackim i dolnośląskim dostrzeżono wyraźne różnice, przede wszystkim w samej ekspozycji tematu (wyższej na Podkarpaciu) oraz w waloryzacji Ukraińców i Polaków, wzmacnianej przywoływanymi stereotypami. Podobny był natomiast rozkład funkcji nagłówków (dominacja funkcji ekspresywnej) oraz udział nagłówków, w których wzmiankowano o ważnej osobie lub instytucji. Autorzy tekstów korzystali również ze zbliżonych środków językowych (m.in. kolokwializmów, kontrastowych zestawień, pytań retorycznych). Zakodowane w nagłówkach medialne wizerunki Ukraińców na Dolnym Śląsku i Podkarpaciu, pomimo formalnych cech wspólnych, różnią się pod zasadniczym, treściowym względem, na co wpływa prawdopodobnie specyfika wydarzeń relacjonowanych przez dziennikarzy w każdym z tych regionów. Oryginalność i wartość poznawcza: przeprowadzona analiza wypełnia lukę w badaniach nad wizerunkiem Ukraińców w regionalnych internetowych portalach informacyjnych. Wskazanie podobieństw oraz różnic, występujących w nagłówkach jednej grupy medialnej w dwóch województwach, inspirować może do dalszych, bardziej obszernych badań dotyczących lidów oraz zasadniczej treści przekazów, kształtujących medialny obraz migrantów z Ukrainy w Polsce.

Cel i metody badań: po wydarzeniach z jesieni 2020 roku, związanych z protestami Strajku Kobiet, zauważalny jest istotny wzrost aktywności osób działających w portalach społecznościowych na rzecz równouprawnienia płci. Mając to na uwadze, w artykule zostaną przedstawione działania aktywistów mowy inkluzywnej prowadzone w mediach społecznościowych (w tym zakresie wykorzystana zostanie metoda opisowa); następnie zaprezentowane zostaną wyniki badania ankietowego, którego celem było: (1) sprawdzenie, czy używanie nazw rodzaju męskiego w odniesieniu do kobiet wykonujących określone zawody faktycznie jest czynnikiem decydującym o tym, jak kobiety postrzegają możliwość bycia aktywnymi w danej profesji; (2) określenie, jak przeciętny użytkownik języka polskiego ocenia postulowane przez aktywistów zasady rządzące mową inkluzywną. Główne tezy: (1) używanie w odniesieniu do kobiet powszechnych nazw rodzaju męskiego, na przykład nazw zawodów, nie narzuca jednoznacznie wykluczającego sposobu myślenia o osobach płci żeńskiej – ich umiejętnościach, predyspozycjach i możliwościach bycia aktywnymi na tych samych polach co mężczyźni; (2) działania podejmowane przez aktywistów mowy inkluzywnej w mediach społecznościowych mogą nie być przekonujące dla użytkowników języka polskiego. Istnieje prawdopodobieństwo, że postulowane zachowania językowe będą uznane za utrudniające komunikację i niepotrzebne w kontekście dążenia do ekonomizacji wypowiedzi. Wyniki i wnioski są zgodne z pierwszą z postawionych tez, ale nie potwierdzają drugiej. Przeprowadzone badanie ankietowe pokazało, że przeważająca część respondentów uważa, iż własności języka mają wpływ na realizację idei równouprawnienia płci, a postulowane przez aktywistów zmiany pewnych zachowań językowych mogłyby przyczynić się do osiągnięcia pożądanej równości. Okazało się też jednak, że przychylność respondentów wobec proponowanych rozwiązań ma charakter raczej deklaratywny. Wartość poznawcza: przedstawione w tekście wyniki badania ankietowego dostarczają aktualnej wiedzy o społecznym odbiorze feminatywów. Pozwalają także formułować przypuszczenia na temat powodzenia działań aktywistów mowy inkluzywnej, będącej niejako flagowym elementem szeroko pojmowanych zachowań włączających.

publikacja w numerze wrześniowym

publikacja w numerze grudniowym